Rewitalizacja Małachowianki przebiega planowo [FOTO]

Rewitalizacja najstarszej polskiej szkoły polega na przebudowie, modernizacji i konserwacji zabytkowych budynków Kolegiaty św. Michała i byłego Kolegium jezuitów, aby poprawić ich stan techniczny i dostosować go do obowiązujących przepisów budowlanych, sanitarnych i przeciwpożarowych. Prowadzone prace zatrzymały postępujący proces degradacji tych cennych zabytków przy jednoczesnej ekspozycji dziedzictwa narodowego z przestrzeni ponad 800 lat. Całe przedsięwzięcie przy aktualnych uwarunkowaniach prawnych i inwestycyjnych jest ewenementem w skali Polski. Przebudowa uwzględnia bardzo wysoki poziom historyczno-architektoniczny obiektów i jednocześnie współczesne wymogi funkcjonowania szkoły. W czasie rewitalizacji trzeba jednocześnie zachować wysoki walor architektoniczny wewnątrz i na zewnątrz zabytków, a narzucone normatywy pogodzić z uwarunkowaniami przestrzennymi wynikającymi z nawarstwień kilkusetletniej historii. W wyniku realizacji projektu rewitalizacji funkcja dydaktyczna zabytkowych budynków Liceum Małachowskiego jest dostosowywana do aktualnych przepisów i norm, a prace budowlane prowadzone są we wszystkich branżach. W trakcie prowadzonych robót pracowali także archeolodzy, antropolodzy i konserwatorzy sztuki.

Przebudowywana jest sala dawnego muzeum szkolnego, znajdująca się w historycznych podziemiach Kolegiaty św. Michała. W wyniku odkryć archeologicznych odnaleziono i odsłonięto późnoromańskie i wczesnogotyckie elementy architektoniczne Kolegiaty pochodzące z pierwszej połowy XIII w. Do tej pory tak wczesna architektura gotycka z lat 1230-40 była spotykana w Polsce wyłącznie na Śląsku, dlatego w trakcie prac podjęto decyzję o ich wyeksponowaniu. Powstał „Projekt zamienny w zakresie nowej aranżacji wnętrza sali z ekspozycją reliktów murów historycznej zabudowy na kondygnacji -1 dawnej Kolegiaty św. Michała” oraz „Projekt zamienny zagospodarowania terenu”. Pierwsze z powyżej wymienionych opracowań wyeksponuje odkrycia archeologiczne z wykorzystaniem ścieżki dydaktycznej. Będzie ona biegła tuż nad reliktami dawnej zabudowy i architektury w sposób umożliwiający ich pokazanie. Natomiast nowy projekt zagospodarowania terenu umożliwi ekspozycję reliktów odsłoniętych przy południowej ścianie Kolegiaty św. Michała. W efekcie po obniżeniu terenu i wykonaniu schodów zejściowych będzie możliwe bezpośrednie oglądanie odkryć. Przesłaniem dla nowych aranżacji i rozwiązań jest udostępnienie odkryć dla zwiedzających oraz dla celów edukacyjnych. Z pewnością przyczyni się to także do podniesienia walorów turystycznych Płocka, miasta znajdującego się na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego.

Zakończone zostały prowadzone około roku specjalistyczne badania archeologiczne wewnątrz budynku Kolegiaty św. Michała w poziomie -1. Podczas badań odkryte zostały relikty architektoniczne obrazujące historię przebudowy kolegiaty na przestrzeni stuleci oraz liczne pochówki poddane eksploracji i przekazane do badań antropologicznych. Odkryte szczątki zostaną powtórnie pochowane.

Odkryte fundamenty Kolegiaty św. Michała to budowla z okresu późnego romanizmu, jedna z nielicznych pozostałości z tego typu architektury z czasów Konrada Mazowieckiego. Tej klasy architektura z lat 1230-1240 spotykana była w Polsce właściwie tylko na Śląsku. Dla historyka sztuki to budowla późnoromańska, natomiast dla architekta jest to już wczesny gotyk. W prezbiterium odsłonięto wyraźne ślady służek, na których opierały się sklepienia krzyżowo-żebrowe, szkielet gotycki oraz detale późnoromańskie. Kolegiata św. Michała w Płocku to jedna z najwcześniejszych budowli gotyckich na terenie Polski. Przebadane pochówki z najgłębszych warstw we wnętrzu kolegiaty pochodzą z I połowy XIII w., co absolutnie odpowiada momentowi zakończenia budowy kościoła. Inne pochówki odkryte w czasie prac pochodzą z przełomu XVI i XVII w.

Prace konserwatorskie na terenie szkoły prowadzono od jesieni 2012 r. Dotychczasowa aula została przebudowana. Będzie przeznaczona do uroczystości związanych z działalnością szkoły. Zakończono już prace konserwatorskie związane z rekonstrukcją malowideł ściennych autorstwa Władysława Drapiewskiego oraz z odtworzeniem malowideł sufitowych w auli dawnej Kolegiaty. Podczas trwania prac, które przewidziane były pierwotnym projektem konserwatorskim, odsłonięto fragmenty pozostałości elementów architektonicznych stanowiących historyczny wystrój auli – absydy oraz chóru wschodniego, a także polichromie o charakterze sakralnym pokryte tynkiem w czasach PRL. Podjęto decyzję o odtworzeniu tych elementów. Opracowano projekt odtworzenia absydy i chóru wschodniego, na podstawie którego zrealizowano roboty budowlane. W chwili obecnej zakończona jest konstrukcja absydy oraz chóru wschodniego, trwają prace wykończeniowe tych elementów wystroju.

Jednym z kluczowych założeń projektu rewitalizacji jest także zmiana funkcji nieużytkowej poddasza dawnego Kolegium jezuickiego na funkcję użytkową dla celów dydaktycznych funkcjonującej w nim szkoły. W budynku dawnego Kolegium jezuickiego wprowadzane są nowe podziały istniejących ciągów komunikacyjnych w celu prawidłowej ochrony przeciwpożarowej. Trwa adaptacja istniejących pomieszczeń poddasza w Kolegiacie i piwnicy (dawnej harcówki) w Kolegium na cele dydaktyczne, rekreacyjne i kulturalne. Dzięki nowej klatce schodowej będzie możliwa prawidłowa komunikacja i zostanie poprawione bezpieczeństwo na wypadek ewakuacji. Dzięki ruchomej platformie będzie możliwy dostęp osób niepełnosprawnych do piwnicy. W wyniku rewitalizacji powstają nowe pomieszczenia techniczne i sanitarno-higieniczne. Ostatnia kondygnacja Kolegium zyskała natomiast połączenie z budynkiem dawnej Kolegiaty.

Zaplanowane do zrealizowania roboty budowlane i prace konserwatorskie prowadzone są od września 2012 roku przez Wykonawcę - firmę CIAŁBUD Wiesław Ciałkowski z Radzymina specjalizującą się w tego typu pracach na obiektach zabytkowych - wyłonionego w drodze przetargu nieograniczonego. Prace przebiegają zgodnie z harmonogramem i w chwili obecnej stan robót budowlanych wykonanych w poszczególnych branżach w XIII-wiecznym budynku Kolegiaty św. Michała i XVII-wiecznym budynku dawnego Kolegium jezuickiego jest bardzo zaawansowany.

W branży budowlanej zakończono roboty rozbiórkowe. Wymieniono strop ostatniej kondygnacji w budynku Kolegiaty. Wymurowano nowe ściany działowe z cegły ceramicznej oraz wykonano konstrukcję szybu windowego i nowej klatki schodowej w Kolegiacie. Wymieniono stalową więźbę dachową w budynku Kolegium jezuickiego, co umożliwiło zmianę funkcji poddasza z nieużytkowej na użytkową. Tym samym Liceum uzyskało większą powierzchnię dla sal lekcyjnych. Powstało nowe pokrycie dachowe z dachówki ceramicznej na obydwu zabytkowych budynkach, wykonano nowe obróbki blacharskie z blachy miedzianej oraz zamontowano klapy dymowe.

Gruntownemu remontowi poddano historyczne elewacje, a efekt tych prac jest już widoczny. Skuto stare i wykonano nowe tynki elewacji. Od poziomu gruntu do poziomu okien parteru założono tynki renowacyjne, a powyżej tynki zwykłe, wykonano renowację detali architektonicznych, jednokrotnie pomalowano elewację, natomiast drugie malowanie przewidziane jest przed zakończeniem inwestycji. Na zewnątrz trwają jeszcze prace związane z konserwacją cegły elewacji wieży Kolegiaty. Ważnym elementem projektu rewitalizacji było zabezpieczenie mykologiczne podziemi szkoły. Osuszono fundamenty całego historycznego zespołu budynków, wykonano nowe izolacje poziome i pionowe. Powstaje nowy system odprowadzania wód deszczowych i zdrenowanie terenu wokół części zabytkowej Liceum. Wymieniono stolarkę wewnętrzną i zewnętrzną.

Roboty sanitarne wewnętrzne w Kolegium i Kolegiacie są na finiszu. Instalacja wodno-kanalizacyjna jest wykonana w całości w zakresie poziomów oraz pionów, pozostał do wykonania biały montaż. W Kolegium skończono instalację centralnego ogrzewania w całości wraz z montażem grzejników z wyłączeniem pomieszczenia na poziomie -1 (sala ekspozycyjna), a w Kolegiacie wykonano instalację w całości w zakresie pionów oraz podejść pod grzejniki. Tu pozostały do montażu grzejniki.

Na ukończeniu są prace obejmujące wykonanie instalacji wentylacji mechanicznej w obydwu zabytkowych budynkach. Do wykonania pozostaje węzeł cieplny wraz z zewnętrzną instalacją przesyłową. Drenaż opaskowy oraz kanalizacja deszczowa są już gotowe od strony południowej Kolegiaty i północnej Kolegium oraz od ul. Małachowskiego. Pozostają do wykonania tylko od strony północnej Kolegiaty oraz południowej Kolegium. Wykonano cały zakres robót branży elektrycznej w Kolegium św. Michała i Kolegiacie obejmujący ułożenie nowego oprzewodowania podtynkowego instalacji wewnętrznych oświetlenia ogólnego, gniazd ogólnego przeznaczenia, instalacji teletechnicznej. Rozpoczęto prace związane z układaniem przewodów adresowanych dla wykonania aranżacji oświetlenia w sali ekspozycyjnej na poziomie -1 budynku Kolegiaty. Montaż osprzętu elektrycznego zostanie rozpoczęty dopiero po zakończeniu prac malarskich. Wykonano kompletną instalację odgromową.

Tynki wewnętrzne wykonano niemal w całości, częściowo i jednokrotnie pomalowano je, natomiast drugie malowanie przewidziane jest po ułożeniu parkietów. W całości zamontowano i zabezpieczono stolarkę okienną, wykonano docieplenie stropów obydwu budynków wełną mineralną. Podłoża pod posadzki wykonane są niemal w całości, podobnie jak izolacje pionowe ścian zewnętrznych. Trwa układanie glazury w łazienkach i montaż stolarki drzwiowej wewnętrznej. Na ukończeniu są stropy podwieszone z płyt gipsowo-kartonowych.

Przypomnijmy, w maju 2012 r. w szkolnym muzeum Prezydent Płocka Andrzej Nowakowski uroczyście podpisał z Marszałkiem Województwa Mazowieckiego Adamem Struzikiem umowę na dofinansowanie Projektu „Rewitalizacja zabytkowych budynków dawnego Kolegium i dawnej Kolegiaty św. Michała w Płocku”. Wartość dofinansowania ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego stanowi 85% wydatków kwalifikowanych. Prace we wszystkich branżach rozpoczęły się jesienią 2012 r. Zakończenie inwestycji jest zaplanowane na wrzesień 2014 r. Ze względu na zabytkowy charakter obiektu i stopień zaawansowania prac, plac budowy pozostaje całkowicie zamknięty dla osób postronnych.

K. Kozłowski