- Aktualne wydarzenia i wiadomości z Płocka
- Miasto
- O mieście
- Zabytki
- Kościół i klasztor podominikański
Kościół i klasztor podominikański
ul. Kościuszki 16
Dzieje dominikanów w Polsce zaczynają się w 1220 r., kiedy Jacek Odrowąż wrócił do Krakowa z Włoch, gdzie otrzymał habit zakonny z rąk samego św. Dominika. Dzięki kaznodziejskiej działalności, zakon szybko zyskał ogromną popularność. do Płocka został sprowadzony w 1234 r. przez księcia Konrada Mazowieckiego. Ufundowany przez niego kościół pw. św. Dominika wzniesiono na wysuniętym cyplu skarpy niedaleko Wzgórza Tumskiego. w tym samym czasie powstał klasztor tworząc z kościołem czworobok z wirydarzem pośrodku. Wówczas świątynia zbudowana wyłącznie z cegły była nowością. Dopiero zakony franciszkanów i dominikanów upowszechniały w Polsce ten rodzaj nieznanego wcześniej budulca. Zachowane do dzisiaj fragmenty murów od strony północnej, w prezbiterium i portal, odsłonięte w czasie remontu, są najstarszą ceglaną budowlą w tej części kraju. Już w 1243 r. w czasie najazdu Pomorzan na Płock klasztor został spalony, lecz wkrótce odbudowany.
Klasztor dominikanów ma dodatkowe, ogromne znaczenie dla historii Płocka. Pozostaje dotychczas jedynym pewnym punktem granicznym wymienionym w akcie lokacyjnym z 1237 r. nowego miasta, założonego przez księcia Konrada Mazowieckiego.
Działalność kaznodziejska dominikanów była wysoko ceniona, a doroczne dysputy teologiczne w święto Tomasza z Akwinu przyciągały wielu gości duchownych i świeckich. Atrakcją było zamontowanie w 1542 r. na sygnaturce zegara, drugiego w mieście po katedralnym. W latach 1570-1573 rozbudowano klasztor o dom z kaplicą dla nowicjatu. Następnie, około 1590 r. przystąpiono do renowacji kościoła i klasztoru w stylu późnego renesansu. Źródła podają, że skrzydło od strony katedry zdobiła wspaniała arkadowa fasada. Kolejny remont przeprowadzono w i poł. XVIII w., a wnętrze otrzymało późnobarokowy wystrój. z siedmiu ołtarzy do dzisiaj zachował się ołtarz główny z krucyfiksem w górnej kondygnacji oraz rokokowa ambona utrzymane w białym kolorze ze złoceniami. Cmentarz przykościelny otoczony był murem z czterema obszernymi kapliczkami przeznaczonymi do procesji w uroczystość Bożego Ciała. Dzisiejsza dzwonnica wznosi się w tym samym miejscu co dawniej. Jeszcze do XX w. również od wschodu wzgórze dominikańskie było odcięte głębokim jarem.
W 1805 r. władze pruskie usunęły zakonników przekazując kościół gminie protestanckiej, która powstała dla licznej grupy niemieckich urzędników i osadników. Bogata biblioteka dominikanów i archiwa zostały rozproszone lub zniszczone. w 1818 r. na skarpie urządzono ogród spacerowy zwany Parkiem na Górkach. Klasztor zaadoptowano wówczas do celów m.in. mieszkalnych, szkolnych i na archiwum. Dwupiętrowe wcześniej budynki, stopniowo ulegały dewastacji. Zbór ewangelicki istniał do 1945 r., później został przejęty i wykupiony przez kościół katolicki. Obecna parafia nosi wezwanie św. Maksymiliana Kolbego.
Od 1919 r. w południowo-wschodniej części dawnego klasztoru mieści się kaplica cerkwi prawosławnej.
