Na szlaku gotyku ceglanego

Europejski Szlak Gotyku Ceglanego łączy kraje, regiony, miasta, kultury oraz ludzi poprzez uniwersalny język architektury. Prowadzi z Danii do Polski, wzdłuż wybrzeży Bałtyku i daleko na południe w głąb lądu. Można na nim znaleźć ok. 40 miast, jedną wyspę i setki historycznych budowli.

Gotyk ceglany zajmuje w historii europejskiej architektury ważne miejsce - jest ściśle związany z historią krajów Europy północno-zachodniej i wschodniej między XIII i XVI wiekiem. Jego powstanie jako stylu architektonicznego wiąże się z rozwojem oraz upadkiem Związku Hanzeatyckiego.

Styl ceglanej architektury gotyckiej charakteryzują lśniące kolory wypalonej gliny, surowe powierzchnie ścian i olbrzymia różnorodność form architektonicznych powstała na bazie prostych, jednolitych kształtów cegieł.

Wiele dawnych budowli wykorzystywanych jest nadal zgodnie ze swoim pierwotnym przeznaczeniem, w murach innych powstały muzea, sale koncertowe i biura. Często przeszłość i teraźniejszość zlewają się w tych miejscach w jedność.

Nadbałtyckie państwa: Dania, Niemcy i Polska, będąc świadome wartości, znaczenia i potencjału ceglanych gotyckich budowli, połączyły siły i utworzyły stowarzyszenie „Europejski Szlak Gotyku Ceglanego” (EUROB). Jego celem jest promowanie wspólnego dziedzictwa kulturalnego i piękna gotyku ceglanego. Co roku w trzeci weekend czerwca we wszystkich miastach należących do tego międzynarodowego projektu obchodzony jest Dzień Gotyku Ceglanego.

Więcej o stowarzyszeniu na www.eurob.org.

Na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego znajduje się 8 polskich miast. To Chełmno, Gdańsk, Grudziądz, Olsztyn, Sławno, Stargrad Szczeciński, Szczecin i Płock. Patrząc na mapę, widać, że Płock jest najdalej na południe wysuniętym miastem w Polsce, przez które ten szlak przebiega.

Płocka część szlaku prowadzi przez 8 obiektów. Oto one:

Kościół pw. św. Dominika

Dominikanie przybyli do Płocka w 1225r. Książę Konrad Mazowiecki ufundował dla nich kościół św. Dominika, który wzmiankowany był już w dyplomie lokacyjnym Płocka z 1237r. W 1243r. świątynia została spalona, a rok później odbudowana. W 1803r. władze pruskie usunęły zakonników i oddały kościół parafii ewangelickiej. Po II wojnie światowej katolicy odkupili go od ewangelików i obecnie jest to kościół Rzymskokatolickiej Parafii św. Maksymiliana Kolbego.

Wyeksponowane fragmenty murów świadczą o tym, że Kościół pw. św. Dominika, obok dawnej Kolegiaty św. Michała, były pierwszymi ceglanymi budowlami na Mazowszu.

Kontakt:
Parafia pw. św. Maksymiliana M. Kolbego
ul. Kościuszki 16
09-402 Płock
tel. +48 24 262 35 49

Dom pod Trąbami

Dom pod Trąbami na przełomie XIV i XV w. został dobudowany do muru miejskiego - był mieszkaniem płockich kanoników. Wznosił się on w pobliżu Bramy Wyszogrodzkiej. Budynek charakteryzuje się bardzo grubymi murami, masywnymi przyporami oraz piwnicami o gotyckich sklepieniach. W szczycie budowli znajduje się herb szlachecki "Trąby", od którego pochodzi nazwa domu. W XVIII w. w budynku mieściło się m.in. seminarium duchowne, a obecnie mają tu siedzibę organizacje i stowarzyszenia katolickie.

Kontakt:
Płocka Kuria Diecezjalna
ul. Tumska 3
09-402 Płock
tel. +48 24 268 04 60
e-mail: redakcja@diecezjaplocka.pl
www.diecezjaplocka.pl

Relikty zamku i dawne opactwo benedyktynów

Wczesnopiastowska drewniana fortyfikacja w XIII w. została przekształcona w murowany zamek. Z tego okresu pochodzi m.in. część muru obronnego i dwie wieże: Szlachecka (dawne więzienie dla szlachty) i Zegarowa, w XV wieku podwyższona na dzwonnicę katedralną, w której przyziemiu tkwią relikty romańskiej budowli kamiennej (palatium). Ok. połowy XVI w. benedyktyni pobudowali między zamkowymi wieżami gotycki kościół św. Wojciecha oraz klasztor. W końcu XVIII w. opactwo przebudowano na seminarium duchowne. Obiekt pełnił funkcje szkolne, mieszkalne oraz muzealne. Obecnie jest siedzibą Muzeum Diecezjalnego.

Kontakt:
Muzeum Diecezjalne w Płocku
ul. Tumska 3a
09-402 Płock
tel. +48 24 262 26 23
e-mail: mdp@mdplock.pl
www.mdplock.pl

 

Dawna kanonia

Dawna kanonia została wybudowana ok. 1445r. przez proboszcza katedry ks. Stefana z Miszewa. Po powstaniu styczniowym została zarekwirowana i sprzedana. W 1908r. budynek zakupiło Towarzystwo Naukowe Płockie i przeznaczyło go na swoją siedzibę. Założone w 1820r. Towarzystwo należy do najstarszych w Polsce stowarzyszeń naukowych ogólnych o charakterze regionalnym. Prowadzi również znaną w całym kraju Bibliotekę im. Zielińskich, z której bogatego księgozbioru korzystają badacze Płocka i regionu.

Kontakt:
pl. Narutowicza 8
09-402 Płock
tel. +48 24 262 26 04
fax +48 24 366 99 50
e-mail: aktnp@interia.pl
www.tnp.org.pl

 

Dawna kolegiata św. Michała Archanioła

Tradycja kolegiaty ufundowanej przez Dobiechnę - wdowę po Wojsławie, opiekunie Bolesława Krzywoustego - sięga XII w. Istniejąca budowla powstała w pierwszej połowie XIII w. i posiada cechy romańsko-gotyckie. W XV w. do fasady budynku dobudowano gotycką wieżę. Odkrycia archeologiczne wskazują, że była ona jedną z najwcześniejszych budowli o cechach gotyckich na terenie Polski.

Od 1180r. przy kolegiacie istniała szkoła typu "trivium. W XVII w. przy kolegiacie powstało kolegium jezuitów, którzy w XVIII w. rozpoczęli jej przebudowę. Po przejęciu szkoły w 1773r. przez Komisję Edukacji Narodowej, budynek przebudowano wg projektu Stanisława Zawadzkiego, a w 1843r. wg projektu Antoniego Corazziego. Wielowiekową tradycję kontynuuje Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka Stanisława Małachowskiego (popularnie zwane „Małachowianką”). Szkoła uznawana jest za najstarszą istniejącą w tym samym miejscu szkołę w Polsce.

W latach 2012-14 zabytkowa część szkoły została poddana rewitalizacji. W auli kolegiaty zrekonstruowano polichromie,w podziemiach wyeksponowano średniowieczne relikty architektoniczne i powstała ścieżka dydaktyczna dla turystów, udostępniono do zwiedzania wyremontowaną gotycką wieżę.

Kontakt:
LO im. St. Małachowskiego
ul. Małachowskiego 1
09-400 Płock
tel. +48 24 366 66 00
fax +48 24 366 36 01
e-mail: malachowianka@op.pl
www.malachowianka.plock.org.pl

Dawna baszta obronna

Dawna baszta obronna z XIV w. stanowi pozostałość systemu murów obronnych wzniesionych za panowania króla Kazimierza Wielkiego. Baszta znajdowała się w pobilżu nieistniejącej dziś Bramy Dobrzyńskiej - jednej z trzech bram wjazdowych do miasta. W 1489 r. książę Janusz II przekazał basztę na siedzibę elitarnego bractwa kupieckiego i strzeleckiego, które miało tu arsenał. Pod koniec XVII w. basztę adaptowano do celów mieszkalnych. Od 1897r. do II wojny światowej istniał tu ufundowany przez małżonków Flatau przytułek dla starców i kalek. Obecnie w budynku mieści się siedziba urzędu konserwatorskiego.

Kontakt:
Mazowiecki Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków
Delegatura w Płocku
ul. Zduńska 13a
09-400 Płock
tel. +48 24 262 76 71
e-mail: plock@mwkz.pl
www.mwkz.pl/delegatury-plock

Mur miejski

Płock został otoczony grubym i wysokim murem na podstawie przywileju z 1353r. wydanego przez króla Kazimierza Wielkiego. Dokument określał m.in. dane techniczne oraz sposób finansowania fortyfikacji. Budowa trwała ok. 16 lat, a umocnienia liczyły ostatecznie ok. 1700 metrów długości. Od zachodu i północnego-wschodu przylegała do nich fosa. Wjazd do miasta prowadził przez 3 bramy: Dobrzyńską, Bielską i Wyszogrodzką. Na przełomie XVIII i XIX w. mur rozebrano. Zachowany fragment ma długość ok 15 m, wysokość ok. 5 m i grubość ok. 80 cm. Drugi zachowany fragment muru znajduje się przy Domu pod Trąbami.

Kontakt:
Agencja Rewitalizacji Starówki
ul. Stary Rynek 19
09-400 Płock
tel./fax +48 24 366 61 50
e-mail: ars@plock.eu
www.ars.plock.eu

Kościół farny pw. Św. Bartłomieja

Wzniesiony przez biskupa Klemensa w 1356 r. na życzenie króla Kazimierza Wielkiego. Był wyniosłą, gotycką świątynią z fasadą od strony Wisły i prezbiterium zwróconym do rynku oraz wolnostojącą wysoką wieżą - dzwonnicą. Przebudowany w 1540 r. w stylu renesansowym przez Jana Baptystę Wenecjanina. W XVIII w. kościół został gruntownie wyremontowany i przebudowany tracąc cechy gotyckie. Największą ozdobą wnętrza jest wczesnobarokowy marmurowy ołtarz główny, przeniesiony z opactwa benedyktynów. Zakończony w 2013 r. remont wyeksponował niektóre relikty gotyckie dawnej budowli, m.in. ostrołukowy portal fasady od strony Wisły.

Kontakt:
Parafia św. Bartłomieja w Płocku
ul. Kazimierza Wielkiego 1
09-400 Płock
tel./fax +48 24 262 20 38
www.naszafara.pl